ඉහළ ඡායාරූපය පසුගිය සෙනසුරාදා කාබුල්හි ෂහීඩ් රබ්බානි අධ්‍යාපන විශ්ව විද්‍යාලයේ පැවැත්වෙන තලෙයිබාන් රැලියට කළු නිකාබ් වලින් සැරසුණ තරුණියන් පිරිසක් සහභාගී වූහ.
ඇෆ්ගන් විශ්ව විද්‍යාල ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය අනුව වෙන් කෙරෙන අතර නව ඉස්ලාමීය ඇඳුම් පැළඳුම් සංග්‍රහයක් හඳුන්වා දෙන බව තලේබාන් සංවිධානය අද (12) පැවසීය.
උසස් අධ්‍යාපන ඇමති අබ්දුල් බකී හකානි කියා සිටියේ කාන්තාවන්ට ඉගෙනීමට අවසර දෙන නමුත් ඒ පිරිමින් සමඟ නොවන බවයි.
ඉගැන්වූ විෂයයන් පිළිබඳ සමාලෝචනයක්ද සිදුවන බව ඔහු නිවේදනය කළේය.
තලේබාන් පාලනය යටතේ 1996 සිට 2001 දක්වා කාලය තුළ කාන්තාවන්ට සහ ගැහැණු ළමයින්ට පාසල් හා විශ්ව විද්‍යාල තහනම් කරන ලදී.
තලේබාන් සංවිධානය පවසා ඇත්තේ කාන්තාවන්ට අධ්‍යාපනය ලැබීම හෝ රැකියාවක් කිරීම වැළැක්විය නොහැකි බවයි. අගෝස්තු 15 දා ඔවුන් පාලනය අල්ලා ගත් දා සිට, ආරක්ෂක තත්ත්වය යහපත් වන තුරු මහජන සෞඛ්‍ය අංශයේ හැර සෙසු සියලුම කාන්තාවන්ට රැකියාවෙන් ඈත්වන ලෙස ඔවුහු ඉල්ලා සිටියහ.
උසස් අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තිය ප්‍රකාශයට පත් කිරීම සිදු වන්නේ තලේබාන් සංවිධානය තම පාලනයේ ආරම්භය සංකේතවත් කරමින් ජනාධිපති මන්දිරය මත සිය ධජය එසවීමෙන් දිනකට පසුව ය.
මෙම ප්‍රතිපත්තිය තලේබාන් බලය අත්පත් කර ගැනීමට පෙර පැවැති තත්ත්වය හා සැලකිය යුතු වෙනසක් සලකුණු කරයි. පසුගිය යුගයේ ඇෆ්ගන්හි විශ්ව විද්‍යාල සම-අධ්‍යාපනික වූ අතර, පිරිමි සහ ගැහැණු එකිනෙකා අධ්‍යයනය කරමින් සිටියහ.
හකානි මහතා මිශ්‍ර පන්ති අවසන් කිරීම ගැන කනගාටු නොවීය. “මිශ්‍ර අධ්‍යාපන ක්‍රමය අවසන් කිරීමේදී අපට කිසිදු ගැටළුවක් නැත,” ඔහු පැවසීය. “ජනතාව මුස්ලිම් වන අතර ඔවුන් එය පිළිගනී.”
නව පන්ති මඟින් කාන්තාවන් අධ්‍යාපනයෙන් බැහැර කරන බව ඇතැමුන් යෝජනා කර ඇත්තේ වෙනම පන්ති පැවැත්වීමට විශ්වවිද්‍යාලවලට සම්පත් නැති බැවිනි. කෙසේ වෙතත්, හක්කනි මහතා අවධාරණය කළේ ප්‍රමාණවත් තරම් ගුරුවරුන් සිටින බවත් ඔවුන් නොමැති තැන විකල්ප සොයා ගත හැකි බවත් ය.
“ඒ සියල්ල විශ්ව විද්‍යාලයේ ධාරිතාව මත රඳා පවතී,” ඔහු පැවසීය. “අපට තිරය පිටුපස සිට ඉගැන්වීම සඳහා පිරිමි ගුරුවරුන් යොදා ගැනීමට හෝ තාක්‍ෂණය භාවිතා කිරීමට ද පුළුවන.”
ඇෆ්ගනිස්ථානය පුරාම සුලභව පැවති ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික පාසල් වල ගැහැණු ළමයින් හා පිරිමි ළමයින් ද වෙන් කරනු ඇත.
කාන්තාවන්ට හිජාබ් පැළඳීම අවශ්‍ය වන නමුත් අතිරේක මුහුණු ආවරණ අනිවාර්ය කළ යුතු යැයි හකානි මහතා සඳහන් කළේ නැත.
විශ්වවිද්‍යාලවල උගන්වන විෂයයන් සමාලෝචනය කරන බව අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයා පැවසීය. තලේබාන් සංවිධානයට අවශ්‍ය වන්නේ “අපේ ඉස්ලාමීය, ජාතික හා ඓතිහාසික වටිනාකම් වලට අනුකූල සාධාරණ හා ඉස්ලාමීය විෂය මාලාවක් සකස් කිරීමට සහ අනෙක් අතට වෙනත් රටවල් සමඟ තරඟ කිරීමට හැකි වීම” බව ඔහු පැවසීය.
මෙම නිවේදනය නිකුත් කෙරුණේ ඊයේ (11) කාබුල්හි ෂහීඩ් රබ්බානි විශ්ව විද්‍යාලයේ තලේබාන් ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය පිළිබඳ ප්‍රතිපත්ති වලට සහයෝගය දක්වමින් කාන්තාවන් විසින් සංවිධානය කරන ලද පෙෙළපාලියකින් පසුව ය.
කාන්තාවන් සිය ගණනක් කළු නිකාබ් ඇඳගෙන කුඩා තලේබාන් කොඩි රැගෙන නව පාලනය ප්‍රශංසා කරන දේශනවලට සවන් දුන් අතර කාන්තාවන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරන ලෙස ඉල්ලා රට පුරා විශාල පෙලපාලිවල නිරත වූවන්ට තලේබාන් ආරක්ෂක අංශ නොනවත්වා පහර දුන්හ.
නව රජය විසින් කාන්තා කටයුතු අමාත්‍යාංශය වෙනුවට උප හා ගුණවත්කම අමාත්‍යාංශය පත් කර ඇත.
තලෙයිබාන්වරුන්ගේ පාලන කාලය තුළ ෂරියා නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ආගමික පොලිසිය වීදි වලට යෙදවීමේ වගකීම බෙහෙවින් බියට පත් වූ දෙපාර්තමේන්තුව සතු විය. විනීත ලෙස ඇඳුම් ඇඳීම සහ පිරිමි භාරකරුවෙකු නොමැතිව පිටත සිටීම වැනි උල්ලංඝනය කිරීම් හේතුවෙන් කාන්තාවන්ට පහර දීම නිසා එය ප්‍රසිද්ධියට පත් විය.
බොහෝ ප්‍රසිද්ධ වෘත්තීය කාන්තාවන් ඇෆ්ගනිස්ථානයෙන් පලා ගියහ. රටේ විශාලතම පොප් ගායිකා ආර්යානා සයීඩ් එක්සත් ජනපද භාණ්ඩ ප්‍රවාහන ගුවන් යානයකින් රට හැර ගිය අතර සුප්‍රකට චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂ සහරා කරිමි යුක්රේනයට පළා ගියාය.
බී.බී.සී ඇසුරිනි
