පසුගිය කොවිඩ් පළමු රැල්ල ආ විට ආණ්ඩුව, මාධ්‍ය වගේම විශේෂයෙන් සමාජමාධ්‍ය ගෙවතු වගාව ගැන බොහෝ දේවල් කිව්වා. ඒත් ඒවා තිරසර ලෙස පවත්වා ගෙන යන්න ඒ කාටවත් වුවමනා වුණේ නැහැ. ඒ නිසා ඊට වසරකට පසු දෙවැනි කොවිඩ් රැල්ල එන විට ගෙවතු වගාව ගැන කිසිම කතාවක් නැහැ. ඒක කරට ගත්ත රාජ්‍ය ආයතනවලිනුත් කිසිම කතාවක් නැහැ.
අපි එහෙම කළාට ලෝකයේ හැම තැනම එහෙම ම වෙන්නේ නැහැ. ගෙවතු වගාව අපි විතරක් කරන, අපිට විතරක් උරුම අරුම පුදුම දෙයකුත් නොවෙයි. මුළු ලෝකයේම විවිධ නම් වලින් එය සිදු වෙනවා. වසර සිය දහස් ගණනක් පුරා සිදුවෙනවා.
අපි මේ කියන්න යන්නේ ගෙවතු වගාව ගැන අපූරු කතාවක්. ඒත් මේක ලංකාවේ අපිට කොතරම් අදාළ ද කියලා ප්‍රශ්නයක් ඇති වෙන්න පුළුවන්. ඒත් ලෝකේ සෑම රටකම තියෙන දේශගුණය සාපේක්ෂ වශයෙන් ලංකාවේ තිබෙන නිසා අපිටත් ලෝකයේ ඕනෑම තැනක ගෙවතු වගාව සුන්දර කරන, හිතට සතුට ගෙනෙන භෝග වගා කරන්න පුළුවන්. ඒ ගැන හිතලා මේ කතාව කියවන්න.
ඔබේ ගෙවත්තේ ආහාර වෙන් කිරීමකින් තොරව ආහාර වගා කිරීමට ඔබට අවශ්‍යද? නැත්නම් ඔබ නිර්මාංශ වුණත් ගෙවතු වගාව කිරීමට කාලය නැතිද ? ඔබේ වැට මායිම් අතර හෝ එළිමහනේ ඇති භාජන වල ආහාරයට ගත හැකි පැළෑටි වගා කිරීමෙන් ඔබට ලෝකයේ තිබෙන හොඳම දේ ලබා ගත හැකිය.
අපි මේ ඔබට ඉදිරිපත් කරන්නේ ඔබේ ආහාරයට එක්කර ගත හැකි වගේම ගෙවත්ත සුන්දර කිරීමට ද භාවිතා කළ හැකි විශේෂඥයින් විසින් නිර්දේශිත ශාක හතකි. ඒවා සොයා ගැනීම අසීරු නැත. ඔබට මේවායින් සමහරක් ඔබේ සුපිරි වෙළඳසැලේන් පවා මිලදී ගත හැකිය.
චයිව්ස් Chives (සහ වෙනත් ඖෂධ පැළෑටි)
Chives හි දීප්තිමත් දම් පාට බෝල හැඩැති මලක් ඇත. කොළ සහ මල් යන දෙකම ආහාරයට ගත හැකිය. මෙය බීජ මගින් පහසුවෙන් ව්‍යාප්ත වන අතර පැතිරීම ද වේගවත්ය. ඔබ සුළුවට Chives වගාව ආරම්භ කළහොත් ටික කාලයකින් ඔබේ මුළු ගෙවත්තම සුන්දර දම්පාට මලින් වැසී යනු ඇත. ඒ සමග ඔබට නොමිලේ ආහාර ද ලැබෙනු ඇත.
Chives කොම්පෝස්ට් භාජනවල රෝපණය කළහොත් පහසුවෙන් මෙන්ම සාරවත් ලෙස වර්ධනය වේ. ශාක ස්ථාපිත වන තෙක් ඔබ වැඩිපුර අස්වැන්න නෙළා නොගන්නේ නම් වර්ධනය වේගවත් වේ.
Chives වියළි අව් රශ්මිය ඇති ස්ථානවල හොදින් රෝපණය වේ. එතරම් තදබදයක් නැත, නමුත් වෙනත් ආකාරයකින් තරමක් අවුල් සහගතය. විවිධ වර්ගයේ rosemary රොස්මරි ශාක සහ තවත් වර්ග රැසක් ඔබට පහසුවෙන් ගෙවත්තේ වගා කළ හැකිය. ඔබට පැළ තවානකින් ඒවා ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය නම්. ඒවා ආහාරයට ගත හැකි ප්‍රභේදයක් දැයි පරීක්ෂා කරන්න.
මෙම ඖෂධ පැළෑටි බහු වාර්ෂික වන අතර වගාව ද පහසුය, එබැවින් හොඳින් සැලසුම් කළ බිමක වගාව පහසු හා වඩාත් ඵලදායී වේ. mint, lovage, sage, oregano සහ marjarom (මින්ට්, ලොවේජ්, අග්ගිස්, ළුෑනූ සහ මාජරොම්) වැනි ඖෂධ පැළෑටි සියල්ලම සුන්දර ශාක පත්‍ර සහිත වන අතර වැට හා තාප්ප වලද භාවිතා කළ හැකිය.
ලැවෙන්ඩර් යනු සියුම් එහෙත් හඳුනාගත හැකි මල් සටහන් සහිත පුඩිං රස බැලීමට බොහෝ විට භාවිතා කරන පැළෑටියකි. වසන්තයේ සිට ගිම්හානයේ මුල් භාගය දක්වා ලැවෙන්ඩර් පිටත සිටුවන්න. බොහෝ සුපිරි වෙළඳසැල් සහ සාප්පු වල ලැවෙන්ඩර් විකුණනු ලැබේ, නමුත් ඔබට අන්තර්ජාලය හරහා හෝ ගෙවතු මධ්‍යස්ථාන වලින් පැල මිලදී ගත හැකිය.
උද්‍යාන විශේෂඥයෙක් වන ජොනතන් වෝඩ් පවසන ආකාරයට ලැවෙන්ඩර් වගාවේදී ඒවා පූර්ණ හෝ අර්ධ හිරු එළියේ සිටුවීමට වඩා වැදගත්ය. ඒවාට වැඩිපුර ජලය දැමීම අවශ්‍ය නොවන බැවින් ඒවා රැකබලා ගැනීම පහසුය.
Chard චාර්ඩ්
චාර්ඩ් යනු පැහැති එළවළු වර්ගයක් වන අතර එය බොහෝ විට සුදු හෝ රතු ඇතුළු විවිධ ප්‍රභේද විවිධ වර්ණ පෙන්වන අතර ඉහළ ඡායාරූපයෙන් ඔබට ඒ බව පහසුවෙන් වටහා ගත හැකිය. චාර්ඩ් නිවිති මෙන් භාවිතා කළ හැකි අතර එයට තරමක් සමාන රසයක් ද ඇත.
පෙබරවාරි සිට ඔක්තෝබර් දක්වා අව්ව සහිත ස්ථානයක බීජ කෙලින්ම සාරවත් පසකට වපුරන්න. චාර්ඩ් යනු ” කොළ කපා දැමූ පසු නැවත දළුලන” ශාකයකි, එමඟින් ඔබ භාවිතා කිරීමට මෝරපු කොළ කපා දැමූ විට නව කොළ දළුලනු ඇත. ඒවා භාජන වලද වගා කළ හැකි නමුත් විශේෂඥයින් උපදෙස් දෙන්නේ වගා බිම අවම වශයෙන් සෙන්ටිමීටර 25 ක් ගැඹුරු විය යුතු බවයි.
නස්ටුරියම් Nasturtiums
නස්ටුරියම් Nasturtiums යනු ලස්සන මල් වලට වඩා වැඩි දෙයකි. නොමේරු කොළ, මල් සහ බීජ කරල් භාවිතයෙන් ඔබට නස්ටුරියම් ශාකයෙන් සම්පූර්ණ සලාදයක් සෑදිය හැකිය. එහි නම වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම “නාසය ඇඹරීමකි”. Nasturtiums කොළ ආහාරයට ගන්නා විට දැනෙන ගම්මිරිස් සුවද නිසා එම නම යෙදී ඇත. මල්වල කොළවලට වඩා පැණිරස හා ගම්මිරිස් සුවද අඩුය. සලාද සමග පහසුවෙන් භාවිත කළ හැකිය. මල් අවසන් වූ පසු නස්ටුරියම් හි බීජ කරල් අච්චාරු දැමිය හැකිය.
වසන්තයේ අග සිට ගිම්හානයේ මුල් භාගය දක්වා බිම හෝ බහාලුමක් තුළ පූර්ණ හිරු හෝ අර්ධ සෙවණෙහි බීජ සිටුවන්න.
Globe artichoke ආර්ටිකෝක්
ග්ලෝබ් ආර්ටිකෝක්ස් (Globe artichoke) ගෙවත්තේ සිත් ඇදගන්නාසුළු වාස්තු විද්‍යාත්මක අංගයක් කරයි. අවසානයේදී ඒවායේ උස මීටර් 1-1.5 ක් පමණ වන අතර එම නිසා “ඔබේ ඇස මායිමක පිටුපසට ඇද ගැනීම” සඳහා පරිපූර්ණ වේ. දම් ග්ලෝබ් වැනි සමහර ප්‍රභේද ද වර්ණ විහිදුවයි. අස්වැන්න නෙළා නොගන්නේ නම් දීප්තිමත් දම් පාට මල් හට ගනී.
ඔබට පෙබරවාරි සිට මාර්තු දක්වා බීජ වලින් මේවා වගා කළ හැකිය. ආර්ටිකෝක් ශාකය බහු වාර්ෂික වන අතර එයින් අදහස් කරන්නේ එය ඔබට රසවත් බෝගයක් ගෙන ඒම සඳහා සෑම වසරකම නැවත පැමිණෙන බවයි.
Strawberries ස්ට්රෝබෙරි
ස්ට්රෝබෙරි සම්බන්ධ නොකර ඔබට ලස්සන ආහාරයට ගත හැකි ශාක ගැන කතා කළ නොහැක. ඒවායේ ගෙඩි මෙන්ම මල් සහ කොළ ද ඉතා සුන්දරය.
ඔබට ස්ට්රෝබෙරි අනුභව කිරීමට ඔබේම ක්‍රමයක් තිබිය හැකිය, සමහර විට ක්‍රීම් සමඟ පමණක් විය හැකිය.
අප්‍රේල් මාසයේ සිට ඒවා තරුණ පැළෑටි ලෙස මිලදී ගන්න. Mara des Bois යනු කුඩා නමුත් රසකාරක ප්‍රභේදයක් වන අතර එය ගිම්හානයේදී පලතුරු නිපදවයි. ඒවා “බඳුනක හෝ එල්ලෙන කූඩයක මෙන්ම භූමියේද රෝපණයට විශිෂ්ටය. නමුත් හොඳට වැඩීමට ඒවාට පූර්ණ හිරු එළිය අවශ්‍යය. සෑම වසරකම ස්ට්රෝබෙරි පැල නැවත පැමිණෙන අතර ළදරු ස්ට්රෝබෙරි පැල සෑදීම සඳහා ‘වැල්’ යැවීමෙන් ඔබේ වැට හෝ තාප්පය හරහා පවා පැතිරෙනු ඇත. ඔබේ වටිනා පලතුරු හම්බෙල්ලන් හා ලේනුන්ගෙන් ආරක්ෂා කරන්න, මන්ද සෑම කෙනෙකුම ඒවා අනුභව කිරීමට කැමති නිසාය.
Tomatoes / තක්කාලි
ඔබට බොහෝ විට වෙළඳසැලකින් තක්කාලි මිලදී ගත හැකි නමුත් ඒවා ඔබේ ගෙවත්තේ වැඩෙන විට එය සුන්දර දර්ශනයක් වනු ඇත. තක්කාලි මල් ආහාරයට ගත නොහැකි නමුත් ඒවා සුන්දරය. තක්කාලි වර්ග ගණනාවක් තිබේ. ලෙමන් ගෙඩි මෙන් පෙනෙන තක්කාලි මෙන්ම වට්ටක්කා වැනි තක්කාලි වර්ග ද ඇත. එසේම චෙරි ගෙඩි මෙන් එල්ලෙන තක්කාලි වර්ග ද තිබේ.
නැවුම් තක්කාලි බහුකාර්ය වන අතර බොහෝ විට සෝස් ලෙස භාවිත වේ. නමුත් ඇතැමුන් තක්කාලි අමුවෙන් පලතුරක් ලෙස ද, සලාද ලෙස ද භාවිත කරන අතර ඇතැම් රටවල ව්‍යාංජන පිසින විට එක්කරනු ලැබේ.
තක්කාලි භූමියේ හෝ බඳුනක, පිටත හෝ හරිතාගාර තුළ රෝපණය කිරීමට හැකිය. ඇතැම් විට ගස් තමනට දැරිය නොහැකි තරමට උස යන අතර ඵල බර වේ. එවිට ආධාරක සිටුවිය යුතුය.
සෑම ශාකයක්ම ආහාරයට ගත හැකිද ?
ශාකයක් හෝ මලක් ආහාරයට ගත හැකිද යන්න පිළිබඳව ඔබට කවදා හෝ සැකයක් ඇත්නම්, එය අනුභව නොකරන්න. සමහර මල් හා ශාක මාරාන්තිකය. ඔබට පරාග අසාත්මිකතා ඇත්නම්, මල් ආහාරයට ගැනීමෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම වැළකී සිටීම වඩාත් සුදුසුය. ඔබ ඔබේ ගෙවත්තේ වගා කරන දේ අනුභව කරන්නේ නම්, පළිබෝධනාශක භාවිතා කිරීමෙන් වළකින්න, පුස් හෝ දුර්වර්ණ වූ මල් හෝ නිෂ්පාදන තෝරා නොගන්න.
බී.බී.සී ඇසුරිණි – සකස් කළේ – තීක්ෂණ වෙළෙන්එගොඩ
