‘තොල් ආලේපන‘ නැතහොත් ඔබට වඩාත් හුරුපුරුදු ලෙස‘ ලිප්ස්ටික් / Lipstick අද ගෝලීය විලාසිතා ලෝකයේ ඉහළින්ම වැජඹෙන දෙයක්. එය ඒ තරම් ම සුලභ වන අතර පහසුයි. කොටින්ම ලිප්ස්ටික් භාවිතා නොකරන කාන්තාවක් අද ලෝකයේ නැහැ.
ඒත් ඒ අද නේ. මේ ලිප්ස්ටික් මේ අපූරු තත්ත්වය දක්වා පැමිණි ඒ සුන්දර ගමන් මග ගැන අපූරු කියවීමක්.
ඉතිහාස පොත්වල …
පුරාණ සුමේරියානු ශිෂ්ඨාචාරය යුගයේ සුමේරියානු කතුන් ලිප්ස්ටික් භාවිතා කළ මුල්ම අය ලෙස වාර්තා වන අතර පලතුරු, මීපැණි, හෙනා, මැටි, මලකඩ සහ කෘමීන් වැනි ස්වාභාවික ද්‍රව්‍ය වලින් වර්ණක ලබා ගෙන ඇත.
එහෙත් සුමේරියානු ශිෂ්ඨාචාරයට සමගාමී වූ ඉන්දියාව ඇතුළු උප මහද්වීපයේ මෙසපොතේමියානු ශිෂ්ඨාචාරයේ කාන්තාවන් සුමේරියානු කතුන්ට වඩා සුන්දර වූවාය. ඔවුන් රුබීස් වැනි වටිනා මැණික් ගල් ලිප්ස්ටික් සදහා භාවිතා කළ අතර එමගින් ඔවුන්ගේ තොල්වලට දීප්තිමත් වර්ණයක් හා දිලිසීමක් එක් කළහ.
ඊජිප්තුවේ ලිප්ස්ටික් රූපලාවණ්‍ය භාවිතය ප්‍රධාන වශයෙන් ඉහළ පංතියේ කතුන් සඳහා වෙන් කර ඇති අතර එය ධනය පිළිබඳ දර්ශකයක් විය.
සුමේරියානු හා ඊජිප්තු ශිෂ්ඨාචාරවල ස්ත්‍රීන් හා පුරුෂයන් තද (රතු) වර්ණ කිහිපයක් භාවිතා කර ඇත.
පුනරුද යුගයේ දී වංශාධිපති පිරිමි සහ කඩවසම් (සල්ලාල හෝ සරාගී) පිරිමින් රතු ලිප්ස්ටික් භාවිත කළ බව එම යුගයේ සිතුවම් නිරීක්ෂණය කරන විට දැකගත හැකිය.
16 වන ශතවර්ෂයේ එංගලන්තයේ පළමුවන එලිසබෙත් රැජින රතු ලිප්ස්ටික්වලට ප්‍රිය කළ අතර මරණය වැළැක්විය හැකි ඉන්ද්‍රජාලික බලයක් එයට ඇතැයි විශ්වාස කළාය. උත්ප‍්‍රාසාත්මක ලෙස, ඇගේ ලිප්ස්ටික් වල අන්තර්ග වූ අධික ඊයම් ප‍්‍රමාණය නිසා ඇගේ මරණය සිදුවිය.
මිය යාමට මොහොතකට පෙර ඇය ලිප්ස්ටික් ආලේප කර ඇති අතර අඟල් භාගයක ඝනකම රතු ලිප්ස්ටික් තට්ටුවක් ඇයගේ දෙතොල් මත වූ බව පැවසේ.
නමුත් වික්ටෝරියා රැජින රතු ලිප්ස්ටික් වලට වෛර කළ අතර, ඇයගේ පාලන සමයේදී රූපලාවණ්‍ය කටයුතු ගණිකාවන් හා නළු නිළියන් සඳහා පමණක් වෙන් කර තිබුණි.
ඉන්දියාවේ මෝගල් පාලකයෝ රූපලාවණ්‍යයේ රසිකයන් වූ නමුත් ඊයම් අන්තර්ගත ලිප්ස්ටික් වෙනුවට කාන්තාවන් තොල්වල රතු පැහැයක් ලබා ගැනීම සඳහා ‘බේ කොළ – bay leaves භාවිතා කළහ.
ක්‍රි.ව. 1884
මුලින්ම වානිජ වශයෙන් ලිප්ස්ටික් නිෂ්පාදනය කළ බව වාර්තා වන්නේ ප්‍රංශයේ සුවඳ විලවුන් සමාගමක් වන ගුවර්ලේන් (Guerlain) විසිනි. ඔවුන්ගේ ලිප්ස්ටික් සාදා ඇත්තේ beeswax, සහ castor oil වලින් වන අතර එය සේද කඩදාසියක ඔතා තිබුණි.
1915
ලිප්ස්ටික් සිලින්ඩරාකාර ඇසුරුම්වල බහාලීම ආරම්භ කළේ මොරිස් ලෙවි Maurice Levy විසිනි.
1920 වන විට ලිප්ස්ටික් කාන්තාවන්ගේ දෛනික ජීවිතයේ ස්ථිර ස්ථානයක් ලබා ගෙන තිබුණි. 1923 දී ජේම්ස් බෘෘස් මේසන් ජේ.ආර්. ස්විචල් James Bruce Mason Jr වර්තමානයේදී සුලභව භාවිතා කරන swivel up tube හදුන්වා දෙන ලදි. අද අප දන්නා පරිදි නවීන ලිප්ස්ටික් ලබා දුන්නේ ඔහු විසනිි.
එවකට එවකට විලාසිතා ලෝකයේ තරු බවට පත් වූයේ ‘නිහඩ යුගයේ සිනමා තරු – silent era movie stars (මේ යුගයේදී චිත්‍රපටවල දෙබස් අන්තර්ගත නොවූ නිසා එයට ‘නිහඩ සිනමා යුගය යැයි කියයි) වන අතර මිනිසුන් ඔවුන්ගේ අඳුරු තොල් නැවත නිර්මාණය කළහ.
මෙම යුගයේ ලිප්ස්ටික් මිල අඩු හා සැහැල්ලු ඒවා ලෙස නිපදවන ලදී. සඟරා කාන්තාවන්ව ආකර්ෂණීය වර්ණ භාවිතය සදහා උනන්දු කළ අතර කාන්තාවන් ද උනන්දුවෙන් එය පිළිපැද්දාය.
20 වන සියවස කාන්තා විරෝධතාවයේ සංකේතයක් ලෙස රතු ලිප්ස්ටික් පිළිගෙන තිබේ – red lipstick as a symbol of female protest)
1912 දී නිව් යෝර්ක්හි රූපලාවණ්‍ය ව්‍යාපාරටන් පවත්වාගෙන ගිය සහ කාන්තා අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි එලිසබෙත් ආර්ඩන් මහත්මිය විසින් කාන්තාවන්ගේ ඡන්ද අයිතිය වෙනුවෙන් සටන් වදින පෙළපාලිකරුවන්ට රතු ලිප්ස්ටික් ලබා දුන්නාය.
එක්සත් රාජධානියේ, එක්සත් ජනපදයේ සහ වෙනත් ස්ථානවල ඡන්දදායකයින් වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම කොටසක් ලෙස රතු ලිප්ස්ටික් ගල්වා සිටියහ. රතු ලිප්ස්ටික් නූතන කාන්තාවකගේ ලකුණක් බවට පත් කිරීමට ඔවුහු උදව් කළහ.
කැරලිකාර රෝස තොල්–Rebel Pink Lips
ලිප්ස්ටික් වැඩිහිටි ලිංගිකත්වයේ සංකේතයක් (lipstick as a symbol of adult sexuality) ලෙස 1930 ගණන් වලදී දුටුවේය.
ලිප්ස්ටික් ස්ත්‍රීත්වයේ ලකුණක් (lipstick was a sign of womanhood) බව යෞවන යෞවනියන් විශ්වාස කළ නමුත් වැඩිහිටියන් රතු ලිප්ස්ටික් ගැල්වීම කැරැල්ලක් ලෙස වටහා ගත්හ.
40 දශකයේ මැද භාගයේ යෞවන පොත් සහ සඟරා කිහිපයක් අවධාරණය කළේ පිරිමින් විසින් සාදන ලද පෙනුමකට වඩා ස්වාභාවික පෙනුමක් ලබා ගැනීමට කැමති බවත්, ආලේපන පැළඳීමෙන් ඔවුන්ගේ ජනප්‍රියත්වය සහ වෘත්තිය විනාශ විය හැකි බවත්ය. එම ලිපිවලින් ඇඟවුනේ ලිප්ස්ටික් හා රළු ඇඳුම් ඇඳගත් යෞවනියන්ට ලිහිල් චරිත ඇති අතර පිරිමින් සමඟ ප්‍රකෝපකාරී ලෙස හැසිරුණු බවයි.
50 දශකය වන විට, මර්ලින් මොන්රෝ සහ එලිසබෙත් ටේලර් වැනි හොලිවුඩ් තාරකාවන් සහ බොලිවුඩයේ සුපිරිතරු වූ මධුබාලා රතු ලිප්ස්ටික් ප්‍රිය කළ, ඒවා නිතර ගල්වා ගෙන සිටි සුපිරි සිනමා තරු අතර ඉහළින්ම සිටීයහ.
රතු ලිප්ස්ටික් ගැල්වීමට දෙමාපියන් තම තරුණ දියණියන්ට ඉඩ නොදුන් නිසා බොහෝ රූපලාවණ්‍ය සමාගම් ද රෝස, ලැවෙන්ඩර්, සුදු සහ වෙනත් වර්ණවලින් ලිප්ස්ටික් නිෂ්පාදනය කිරීමට පටන් ගත්තේය.
1940 ගණන් වලදී දෙවන ලෝක යුද්ධය රතු ලිප්ස්ටික් දේශපාලන මෙවලමක් (red lipstick a political tool) බවට පත් කළේය.
ජර්මන් ආඥාදායක ඇඩොල්ෆ් හිට්ලර් රතු ලිප්ස්ටික් වලට කුප‍්‍රකට ලෙස වෛර කළ අතර එක්සත් ජනපද හමුදාවට බැඳුණු සෑම කාන්තාවක්ම තද රතු පාට ආලේපන පැළඳීම අනිවාර්ය විය.
රූපලාවණ්‍ය සන්නාමයන් මෙම යුධ කාලීන ප්‍රවණතාවයට හසු වූ අතර හෙලේනා රූබන්ස්ටයින් විසින් ‘රෙජිමේන්තු රතු Regimental Red’ හඳුන්වා දුන් අතර එලිසබෙත් ආර්ඩන් ‘වික්ටරි රෙඩ් -‘Victory Red’ ‘ දියත් කළේය.
හමුදාවේ සේවය කරන කාන්තාවන් සඳහා නියාමන තොල් සහ නියපොතු වර්ණයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා එක්සත් ජනපද රජය ආර්ඩන් වෙත ඉල්ලීම් කළ අතර, ඇය එක්සත් ජනපද හමුදාව වෙනුවෙන් ‘මොන්ටෙසුමා රෙඩ් – ‘Montezuma Red’,’ හදුන්වා දුන්නාය.
ස්වාමිපුරුෂයන් යුද්ධයට යන අතරතුර වෘත්තීය රැකියාවල නිරත වූ කාන්තාවන්ගේ චිත්ත ධෛර්යය ඉහළ නැංවීම සඳහා රතු ලිප්ස්ටික් ගැල්වීම උනන්දු කරන ලදී.
චර්චිල් මෙම හේතුව නිසා යුද්ධයේදී ලිප්ස්ටික් සලාක කිරීමට පවා ඉඩ දුන්නේ නැත.
විනෝදජනක කරුණු
1: ඉන්දියාවේ සුපිරි බොලිවුඩ් තාරකාවක් වන මධුබාලා රූපලාවණ්‍ය සම්මතයන් කඩ කරන බව දැන සිටියාය. 40 දශකය යනු බොහෝ නිළියන් නිර්භීත වේශ නිරූපණයෙන් හා කලිසම් වලින් සැරසී සිටි කාලයකි. ඇය දිලිසෙන රතු ලිප්ස්ටික් එහි සියලු තේජසින් විදහා දැක්වූවාය.
2: වියළි මල්පෙති සමඟ මිශ්‍ර කළ ගිතෙල් උගුරේ සහ තොල්වල ආසාදන සදහා වන ආයුර්වේද ප්‍රතිකාරයක් ලෙස ඉන්දියාවේ ඇතැම් පළාත්වල භාවිතා කරන ලදී. පසුව එය රූපලාවණ්‍ය වටිනාකමක් ලබා ගත් අතර එය තවමත් රටේ සමහර ප්‍රදේශවල මිල අඩු/ ලාබදායී ස්වාභාවික තොල් වර්ණයක් ලෙස භාවිතා කරයි.
“ඔබට දුකක් නම්, තවත් ලිප්ස්ටික් එකතු කර පහර දෙන්න.” – කොකෝ චැනල් – “If you’re sad, add more lipstick and attack.” – Coco Chanel
සන්ධිස්ථාන
- ලිප්ස්ටික්වල තලා දැමූ මැණික් ගල්
- පළමු වාණිජ ලිප්ස්ටික් ගුවර්ලේන් විසිනි
- බ්‍රිතාන්‍ය රාජකීය පවුල විසින් රතු තු ලිප්ස්ටික් පිළිගනී
- එක්සත් ජනපද හමුදාවේ කාන්තා භටයින් සඳහා රතු ලිප්ස්ටික් අනිවාර්ය වේ.
- යෞවන යෞවනියන් රෝස පැහැයෙන් සැරසී කැරලි ගසන්නේ ඔවුන්ට රතු පැහැයට ඉඩ නොදුන් නිසාය
- පැල්ලම් වලින් තොර ලිප්ස්ටික් සොයා ගැනීම
- කාන්තා විරෝධතාවයේ මාධ්‍යයක් ලෙස ලිප්ස්ටික් භාවිතා කිරීම
- ලිප්ස්ටික් ගණිකා වෘත්තියේ සිට ස්ත්‍රීවාදය දක්වා සංජානනයේ වෙනසක්
1930 ගණන්: මැක්ස් ෆැක්ටර් සමාගම විසින් lip glosses විකිණීම ආරම්භ කළ අතර එය හොලිවුඩ් නිළියන් සඳහා පමණක් වෙන් කර තිබූ බැවින් ජනතාව අතර විශාල ජනප්‍රියත්වයක් අත්කර ගත්තේය. ලිප්ස්ටික් මෙම යුගයේ කාන්තාවන්ට දැරිය හැකි සුඛෝපභෝගී භාණ්ඩයක් විය.
1950 දශකය: 1952 දී දෙවන එලිසබෙත් රැජින ඇගේ ඔටුන්න මත වූ මැණිකේ පැහැයට ගැළපෙන shade නිර්මාණය කළාය. මෙම shade රැජිනගේ ප්‍රියතම වෙළඳ නාමය වන ක්ලැරින්ස් (Queen’s favourite brand, Clarins) විසින් රිසිකරණය කරන ලද අතර එය ‘The Balmoral” ලෙස නම් කරන ලදී.
Kiss-Proof Lipsticks
රසායන විද්‍යාඥයෙකු වන හේසල් බිෂොප් 50 දශකයේ දී සිපගැනීමේදී නොතැවරෙන Kiss-Proof Lipsticks ලිප්ස්ටික් එකක් සාර්ථකව නිෂ්පාදනය කළේය. ටික කලකට පසු, රෙව්ලෝන් Revlon විසින් තමන්ගේම ස්මූජ්-ප්‍රෝෆ් ලිප්ස්ටික් smudge-proof lipsticks හඳුන්වා දුන් අතර තවත් බොහෝ වෙළඳ නාම එය අනුගමනය කළේය.
තොල් ප්‍රවණතා – Lip Trends
මර්ලින් මොන්රෝ රතු තොල් – Marilyn Monroe Red lips
සුපිරි හොලිවුඩ් තාරකාවක් වූ මොන්රෝ ො නිරූපික සුන්දරත්වය සඳහා පුළුල් පිළිගැනීමක් ලැබීය. ඇය එම යුගයේ ලිංගික ආකර්ෂණයේ කේන්ද්‍රය හා තරුව බවට පත්ව සිටියාය.
ඇය රතු ලිපිස්ටික්වලින් තැබූ අත්සන් ලොවපුරා ජනප්‍රිය වී තිබේ. ඇය රතු ලිප්ස්ටික්වලින් විවිධ අත්හදා බැලීම් කළ අතර ඒවා සියල්ල අතිෂය ජනාදරයට පත්විය.
ඇය දෙතොල් මත ගල්වා සිටි රතු පැහැය හරියටම මැක්ස් ෆැක්ටර්හි රූබි රෙඩ් Ruby Red from Max Factor වන අතර එම සෙවන අදටත් පවතී. එය ඇත්ත වශයෙන්ම වෙළඳ නාමයේ මර්ලින් මොන්රෝ Marilyn Monroe collection එකතුවෙහි කොටසකි.
Cupid’s bow lips
1920 ගණන්වලදී, Cupid’s bow lipstick ප්‍රවණතාවය ජනප්‍රිය විය, විශේෂයෙන් නිහඩ චිත්‍රපට යුගයේ ජනප්‍රිය හොලිවුඩ් තරුවක වන ක්ලාරා බෝව් Clara Bow ද මෙම ප්‍රවණතාව ජනප්‍රිය කිරීමට උපකාරී වූවාය.
ලිප්ස්ටික් කඩඉම
60 සහ 70 දශකවල ලිප්ස්ටික් නව ආකර්ෂණයක් දිනා ගත්තේය. Lip glosses සහ flavoured lip balms ජනප්‍රිය විය. ඔබේ සමේ pH මට්ටමට අනුව වර්ණය වෙනස් කළ Mood lipsticks ද සිත්ගන්නා ප්‍රවණතාවක් විය. විචිත්‍ර නිල් පැහැ දිලිසෙන, දම් පාට, කොළ වැනි විචිත්‍ර වර්ණ සියල්ලම හඳුන්වා දී පැළඳ සිටියහ. මෙය බොහෝ දේශපාලන ව්‍යාපාරවල යුගය වූ අතර සංගීතය තුළින් පොප් සංස්කෘතියේ නැගීමක් විය.
ලිප්ස්ටික් සහ මුහුණු ආවරණ: වර්තමාන තත්ත්වය
ලිප්ස්ටික් වල රූපමය ස්වභාවය සැබවින්ම විශිෂ්ටය. අවශ්‍ය ආරක්ෂිත මුහුණු ආවරණ නිසා වසංගතයක් තුළ ලිප්ස්ටික් ගැල්වීමට සුළු පැකිලීමක් ඇති වූ නමුත් මෙම ප්‍රබල රූපලාවණ්‍යයට තවදුරටත් අපගේ රූපලාවණ්‍ය රාක්කවල රැඳී සිටීමට නොහැකි විය.
ආරම්භයේ සිට වර්තමානය දක්වා ලිප්ස්ටික් පරිණාමය වී ඇති අතර එය කාන්තාවකගේ ප්‍රියතම වේශ නිරූපණ භාණ්ඩයක් ලෙස දිගටම පවතියි.
මුහුණු ආවරණ නිසා අද ඒවා භාවිතය යම් අඩු මට්ටමක පැවතිය ද එහි අනාගතය අපැහැදිලි නැත.
ලිප්ස්ටික් නිෂ්පාදනය ද වඩා හොඳ අතට හැරෙමින් පවතින අතර මිනිසුන්ට, සතුන්ට හෝ පරිසරයට හානිකර නොවන අමුද්‍රව්‍ය භාවිතා කිරීම පිළිබඳව වෙළඳ නාම වඩාත් දැනුවත් ය. කුරිරුකම් වලින් තොර, (මෙයින් අදහස් වන්නේ සත්ත්ව නිෂ්පාදන නොමැති යන අදහසයි) පරිසර හිතකාමී, වීගන් ( වෙජිටෙිරියන්) මේ දිනවල ලිප්ස්ටික් නිෂ්පාදනවල ප්‍රධාන වචන වන අතර අපි ඒ ගැන පැමිණිලි නොකරමු.
ඉතින්, ඔබ ඊළඟ වතාවේ ඔබේ ලිප්ස්ටික් සඳහා ළඟා වන විට, එය ඉතිහාසය පුරා ඇති ආකර්ෂණීය ගමන ගැනත්, කාන්තා සවිබල ගැන්වීමේ බැටන් පොල්ල ඔබ වෙත ලබා දී ඇති ආකාරය ගැනත් සිතන්න.
2020 දෙසැම්බර් 05 වැනි දින Femina කාන්තා සගරාවේ පළ වූ ලිපියකි – සැකසුම – තුෂාධවි
