Covid 19: අප්‍රිකාවේ සූදානම සහ අභියෝග ගැන ඡායාරූප කතාවක්

බොහෝ දෙනෙකුට රෝහලට යාමට නොහැකි වනු ඇත. ඔබට වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා ගත නොහැකි නම් ඔබ මිය යනු ඇත. එබැවින් මෙහි කිසිවෙකුට කොරා්නා ‍වෛරසය ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය නැත, අපි අපේම පූර්වාරක්ෂාවන් ගනිමු. අපට මැරෙන්නට අවශ්‍ය නැත, මෙහි සිටින සෑම කෙනෙකුම ඔවුන්ගේ ජීවිතයට ආදරෙයි. ඒ නිසා අපි සෑම පියවරක්ම, සෑම පියවරක්ම බැරෑරුම් ලෙස සලකනවා

අපි බොහෝ දෙනෙක් සුපුරුදු විදිහට දැඩි අවධානයක් යොමු කරන්නේ ඇමෙරිකාවේ, ඉතාලියේ කොරෝනා වසංගතය ගැනයි. නැතිනම් අපිට වඩාත් සමීප ඉන්දියාව හෝ චීනය ගැනයි. මෙහිදීත් අධිපතිවාදී බටහිර මාධ්‍ය අප්‍රිකාව ගැන කිසිම අවධානයක් යොමු කරන්නේ නැහැ. මුහුණු පොතේ, වෙබ් අඩවිවල සුන්දර චීන – ජපන්, ඉතාලි – ඇමෙරිකානු යුවතියන්ගේ වාගේ අප්‍රිකානු තරුණියන්ගේ ඡායාරූප නැහැ. මෙවැනි තත්ත්වයක් තුළ අප්‍රිකාව සුපුරුදු ලෙස ලෝක අවධානයෙන් කොන්වෙලා… ඈත් වෙලා.

මේ ලිපිය සහ ඡායාරූප අල්ජයීරා විසින් පසුගිය 26 වැනිදා සම්පාදනය කළ එකක්. බලන්න අප්‍රිකානු රාජ්‍යයන් අතර ප්‍රමුඛ රාජ්‍යයක් වන ‘කෙන්යාව“ ඊට මුහුණ දෙන ආකාරය.

කෙන්යාව පසුගිය බ්‍රහස්පතින්දා (26) COVID-19 හි පළමු මරණය වාර්තා කළ අතර රටේ තහවුරු වූ රෝගීන් සංඛ්‍යාව 31 දක්වා ඉහළ ගොස් තිබේ. සියලුම ජාත්‍යන්තර ගුවන් ගමන් අත්හිටුවා ඇති අතර රාත්‍රී 9 සිට උදෑසන 7 දක්වා ඇඳිරි නීතිය පනවා තිබේ.

එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට අනුව අප්‍රිකානු මහාද්වීපයේ කොරෝනා වයිරස් වසංගතයේ “අතිශය වේගවත් පරිණාමයක් “Extremely rapid evolution” දක්නට ලැබේ.

කෙන්යාව එහි Matatu minibuses සඳහා ප්‍රසිද්ධයි. ඇත්තටම කෙන්යාවේ පොදු ජනතාවගේ ප්‍රධාන ප්‍රවාහන මාධ්‍ය වන්නේ ‘මතටු‘ නම් මේ කුඩා බස්රථයි. මේ කුඩා බස් රථ බොහෝ විට ආසනවලට වඩා මිනිසුන් ප්‍රවාහනය කරයි. සාමාන්‍යයෙන් දිනපතා මිලියන ගණනක් කෙන්යානුවන් මෙම බස් රථවල ගමන් කරයි. 

කොරෝන වෛරසයට එරෙහි සටනේදී මෙම අවිධිමත් ප්‍රවාහන ජාලය දුර්වල සම්බන්ධයක් විය හැකිය යන බිය මධ්‍යයේ කෙන්යානු බලධාරීන් විසින් මතටූ සමාගම් සඳහා නියෝග මාලාවක් නිකුත් කර තිබේ.

සියළුම Matatu minibuses වලට ඇතුළුවීමට පෙර සියළුම මගීන් සඳහා අත් සනීපාරක්ෂක යන්ත්‍ර ලබා දිය යුතුය. දිනකට දෙවරක් වාහන පිරිසිදු කළ යුතු අතර දුර ගමන් කරන්නන් ඔවුන්ගේ සියලු මගීන්ගේ සවිස්තර ලැයිස්තුවක් තබා ගන්නා ලෙස රජය ඉල්ලා සිටියි. 

දූෂණය වැළැක්වීම සඳහා කෙන්යානු නිලධාරීන් පවසා ඇත්තේ ආසන 14 කින් යුත් මැටැටස් මගීන් අට දෙනෙකු පමණක් රැගෙන යා යුතු බවත් මගීන් 30 කට වැඩි ප්‍රමාණයක් රැගෙන යන වාහනවල ධාරිතාවෙන් සියයට 60 කට වඩා නොඉක්ම විය යුතු බවත්ය.

නමුත් රට අගුලු දමා නොතිබීම නිසා කෙන්යාවේ වැසියන් දිගටම රැකියාවට යන අතර බොහෝ දෙනෙකුට නිවසේ සිට කළ නොහැකි රැකියා තිබේ. සමහරුන්ට, වැඩ නැති දවසක් යනු ආහාර නැති දිනයක් යන්නයි.

කෙන්යානු පුවත්පතක් වන ද ස්ටාර්  The Star සමඟ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකට එක්වෙමින් ප්‍රවාහන කැබිනට් ලේකම් ජේම්ස් මචාරියා පැවසුවේ මතටූ සමාගම් දැන් වෛරසයට එරෙහිව සක්‍රීය ලෙස ක්‍රියාත්මක විය යුතු බවයි. 

“මම මතටූ සංගම්වලට කියා සිටියේ කොරෝන වෛරසය අපට තදින් පහර දුන්නොත් කිසිවෙකු ගෙන යා නොහැකි බවයි. ඔවුන්ගේ ව්‍යාපාර ආකෘතිය තිරසාර බව සහතික කිරීම සඳහා ඔවුන් ආයෝජනය කළ යුතුයි” යනුවෙන් ඔහු පැවසීය.

නයිරෝබි හි වෙස්ට්ලන්ඩ්ස් මතටූ පර්යන්තයේ ඇතැම් මැටැටු කාර්ය මණ්ඩලය ඔවුන්ගේ බස්රථ විෂබීජහරණය කර මගීන්ගේ දෑත් පිරිසිදු කරන බැවින් මුහුණු ආවරණ පැළඳ සිටී.

“බොහෝ දෙනෙකුට රෝහලට යාමට නොහැකි වනු ඇත. ඔබට වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා ගත නොහැකි නම් ඔබ මිය යනු ඇත. අපි සෑම පියවරක්ම බැරෑරුම් ලෙස සලකමු” යැයි එක් රියදුරෙක් පැවසීය.

සැකසුම – තුෂාධවි