විද්‍යාඥයින් විසින් අඟහරු ග්‍රහයා මත ද්‍රව ජලය සහිත ජලාශයක් සොයා ගෙන ඇති බව ජාතික විද්‍යා ඇකඩමිය පවසයි. මෙම සොයා ගැනීම් කර ඇත්තේ 2018 දී වූ නාසා හි අඟහරු ඉන්සයිට් ලෑන්ඩරය මගින් ලබා දුන් දත්ත පිළිබඳ නව විශ්ලේෂණයකින් ය.
ලෑන්ඩරය භූ කම්පන මාපකයක් රැගෙන ගිය අතර එය රතු ග්‍රහලෝකයේ ගැඹුරේ සිට වසර හතරක කම්පන (අඟහරු භූමිකම්පා) වාර්තා කළේය. එම භූමිකම්පා විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් ද්‍රව ජලයේ “කම්පන සංඥා” අනාවරණය වී ඇත.
අඟහරුගේ ධ්‍රැවවල ශීත කළ ජලය සහ වායුගෝලයේ වාෂ්ප පිළිබඳ සාක්ෂි පවතින අතර, ග්‍රහලෝකයේ ද්‍රව ජලය සොයාගත් පළමු අවස්ථාව මෙයයි.
ඉන්සයිට් හි විද්‍යාත්මක මෙහෙයුම 2022 දෙසැම්බර් මාසයේදී අවසන් විය. ඒ ගොඩබෑමෙන් පසු වසර හතරක් තිස්සේ “අඟහරු ග්‍රහයාගේ ස්පන්දනයට” නිහඬව සවන් දීමෙන් පසුව. එම කාලය තුළ, ගවේෂණ මගින් භූමිකම්පා 1,319 කට වඩා වාර්තා කර ඇත.
භූ කම්පන තරංග කෙතරම් වේගයෙන් ගමන් කරයිද යන්න මැන බැලීමෙන් විද්‍යාඥයන් ඒවා බොහෝ දුරට ගමන් කරන්නේ කුමන ද්‍රව්‍ය හරහාද යන්න සොයා බලා ඇත.
“මෙය ඇත්ත වශයෙන්ම අප පෘථිවියේ ජලය හෝ තෙල් සහ ගෑස් සෙවීමට භාවිතා කරන එකම ශිල්පීය ක්‍රම වේ”, පර්යේෂණයට සම්බන්ධ වූ බර්ක්ලි හි කැලිෆෝනියා විශ්ව විද්‍යාලයේ මහාචාර්ය මයිකල් මංගා පැහැදිලි කළේය.
විශ්ලේෂණයෙන් අඟහරු කබොලෙහි කිලෝමීටර් 10 සිට 20 දක්වා ගැඹුරේ ජල ජලාශ ඇති බව අනාවරණය විය.
මෙම සොයා ගැනීම සම්බන්ධයෙන් අදහස් දක්වමින් UC San Diego’s Scripps Institution of Oceanography හි ප්‍රධාන පර්යේෂක ආචාර්ය වාෂන් රයිට් පැවසුවේ “අඟහරු ජල චක්‍රය අවබෝධ කර ගැනීම දේශගුණය, මතුපිට සහ අභ්‍යන්තරයේ පරිණාමය අවබෝධ කර ගැනීම සඳහා ඉතා වැදගත් වන බවයි.
ග්‍රහලෝකයක පරිණාමය හැඩගැස්වීමේ වැදගත්ම අණුව” ජලය බව මහාචාර්ය මංගා වැඩිදුරටත් පැවසීය. මෙම සොයාගැනීම, “අඟහරු සතුව පැවැති ජලය ගියේ කොහේද?” යන විශාල ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු සපයන බව ඔහු පැවසීය.
අඟහරු ග්‍රහයාගේ මතුපිට අධ්‍යයනයන් පුරාණ කාලයේ ග්‍රහලෝකයේ ගංගා සහ විල් තිබූ බව පෙන්නුම් කරයි. නමුත් වසර බිලියන තුනක් තිස්සේ එය කාන්තාරයක් විය.
අඟහරු ග්‍රහයාගේ වායුගෝලය නැති වූ විට එම ජලයෙන් කොටසක් අභ්‍යවකාශයට විසිර ගොස් ඇති බව විශ්වාස කෙරේ. එහෙත්, මෙහි මහාචාර්ය මංගා පැවසුවේ, “අපේ ජලයෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් භූගතව පවතින අතර අඟහරු ග්‍රහයා මත ද එය එසේ නොවීමට හේතුවක් නැත” යනුවෙනි.
ඉන්සයිට් ගවේෂණයට හැකි වූයේ එහි පාද යට ඇති කබොලෙන් සෘජුවම පටිගත කිරීම පමණි. නමුත් පර්යේෂකයන් අපේක්ෂා කරන්නේ පෘථිවිය පුරා සමාන ජලාශ පවතිනු ඇති බවයි. එය එසේ නම් අඟහරු ග්‍රහයා මත සැතපුම් භාගයකට වඩා ගැඹුරට මතුපිට ස්ථරයක් සෑදීමට ප්‍රමාණවත් ද්‍රව ජලය ඇති බව ඔවුන් ගණන් බලා ඇත. කෙසේ වෙතත්, ඔවුන් පෙන්වා දෙන්නේ, මෙම අඟහරු භූගත ජලයේ පිහිටීම අඟහරු ජනපදකරණ සැලසුම් ඇති ප්‍රකෝටිපතියන්ට හොඳ ආරංචියක් නොවන බවයි.
“එය කිලෝමීටර 10-20ක් ගැඹුරට කබොලෙහි සිරවී තිබෙන්නේ. අඟහරු ග්‍රහයා මත කිලෝමීටර් 10ක් ගැඹුරට සිදුරක් හෑරීම එලෝන් මස්ක්ට පවා පහසු කාර්යයක් නොවෙයි” මහාචාර්ය මංගා පැවසීය.
මෙම සොයාගැනීම අඟහරු ග්‍රහයා මත ජීවය පිළිබඳ සාක්ෂි සෙවීම සඳහා තවත් ඉලක්කයක් ද පෙන්වා දිය හැකි බව මහාචාර්ය මංගා කියයි.
“දියර ජලය නොමැතිව ඔබට ජීවයක් නැහැ. ඉතින් අඟහරු ග්‍රහයා මත වාසයට සුදුසු පරිසරයක් තිබේ නම්, ඒවා දැන් ගැඹුරු පොළව යට විය හැකියි.” මහාචාර්ය මංගා වැඩි දුරටත් පැවසීය.
බී.බී.සී ඇසුරිණි
