කොරෝනා වසංගතය පිටුදැකීම සදහා දැන් ඇති එකම අපේක්ෂාව ‘ඵලදායී එන්නතක්‘ බවට කිසිම සැකයක් නැහැ. ලංකාවේ තත්ත්වය වුණත් එසේමයි. මුහුණු ආවරණය, සමාජ දුරස්ථභාවය එහි උපරිම සීමාව දක්වා පැමිණ ඇති බව දැන් පැහැදිලියි. ඒ නිසා දැන් මුළු ලෝකයම ඇස් අයාගෙන සිටිනේනේ ඒ ගැළවුම්කාර එන්නත නිෂ්පාදනය වී තමන් අතට පත්වන තුරුයි.
මුළු ලෝකයක්ම එවැනි අපේක්ෂාවක ඉන්න මොහොතක ‘ඉහළම‘ බලාපොරොත්තු තබාගත හැකි සාර්ථක එන්නතක් ගැන ඊයේ (16) ජාත්‍යන්තර ජනමාධ්‍ය හෙළිදරව් කළා. ඔවුන් කියා සිටියේ කොවිඩ් වලිින් 95%ක් ආරක්ෂාව සලසන එන්නතක් නිෂ්පාදන කර ඇති බවයි. ඒ එක්සත් ජනපද සමාගමක් වන ‘මෝඩර්නා-Moderna සමාගම විසිනුයි.
මෙම එන්නත ද පසුගිය දා 90%ක සාර්ථකත්වයක් වාර්තා කළ Pfizer එන්නත මෙන්ම සාර්ථක වනු ඇති බව ද කොවිඩ් වසංගතය අවසන් කිරීමට ඒවා උපකාරී වනු ඇතැයි යන විශ්වාසය ද මේ වන විට සෞඛ්‍ය අංශ අතර තිබෙනවා.
Pfizer සහ Moderna යන සමාගම් දෙකම ඔවුන්ගේ එන්නත් සැලසුම් කිරීම සඳහා ඉතා නව්‍ය හා පර්යේෂණාත්මක ප්‍රවේශයක් භාවිතා කර තිබෙනවා.
මෝඩර්නා පවසන්නේ එය “විශිෂ්ට දවසක්” වන අතර ඉදිරි සති කිහිපය තුළ එන්නත භාවිතා කිරීම සඳහා අනුමැතිය සඳහා ඉල්ලුම් කිරීමට ඔවුන් සැලසුම් කර ඇති බවයි.
කෙසේ වෙතත්, මෙය තවමත් මුල් දත්ත (early data) මත පදනම් වන අතර ප්‍රධාන ප්‍රශ්න වලට පිළිතුරු ලැබී නැහැ.
එය කොතරම් හොඳද?
මෙම එන්නතේ පූර්ව පරීක්ෂාවන් සඳහා එක්සත් ජනපදයේ පුද්ගලයින් 30,000 ක් සම්බන්ධ වූ අතර, ඔවුන්ගෙන් 50%කට එන්නතේ මාත්‍රාවන් දෙකක් ලබා දී ඇත. ඉතිරි 50%ට ව්‍යාජ එන්නත් ලබා දී තිබෙනවා. අදාළ පරීක්ෂාවන්ගෙන් පසු ප්‍රතිඵල විශ්ලේෂණය කළ සමාගම පවසන්නේ මෙම එන්නත 94.5% ක් ජනතාව ආරක්ෂා කරන බවයි.
පරීක්ෂණයේදී දරුණු කෝවිඩ් රෝගීන් 11 දෙනෙකු වාර්තා වී ඇති නමුත් ප්‍රතිශක්තිකරණයට ලක්වූ පුද්ගලයින් තුළ කිසිවක් සිදු වී නැහැ.
“සමස්ත ඵලදායීතාවය විශිෂ්ටයි … එය විශිෂ්ට දවසක්,” මෝඩර්නා හි ප්‍රධාන වෛද්‍ය නිලධාරී තල් සැක්ස් බීබීසී ප්‍රවෘත්ති සේවයට පැවසුවා.
සමාගමේ සභාපති ආචාර්ය ස්ටීවන් හෝගේ පැවසුවේ ප්‍රතිඵල ලැබෙන විට තමා විස්මයට පත් වූ බවයි.
ඔහු බීබීසී ප්‍රවෘත්ති සේවයට මෙසේ පැවසුවා: “කොවිඩ් -19 රෝගය වැළැක්වීම සඳහා එන්නත 94% ක් ඵලදායී වනු ඇතැයි අප කිසිවෙකු සැබවින්ම බලාපොරොත්තු වූවා යැයි මම නොසිතමි. එය සැබවින්ම විශ්මය ජනක අවබෝධයකි.”
මට එය ලැබෙන්නේ කවදාද?
එය රඳා පවතින්නේ ඔබ ජීවත් වන්නේ ලෝකයේ කොතැනද යන්න සහ ඔබේ වයස කීයද යන්න මතයි.
මෝඩර්නා පවසන්නේ එය ඉදිරි සතිවලදී එක්සත් ජනපදයේ නියාමකයින්ට අදාළ වන බවත් මාත්‍රාව මිලියන 20 ක් නිෂ්පාදනය කිරීමට අපේක්ෂා කරන බවයි.
ලබන වසරේදී ලොව පුරා භාවිතා කිරීම සඳහා මාත්‍රාව බිලියනයක් දක්වා ලබා ගැනීමට සමාගම අපේක්ෂා කරන අතර අනෙකුත් රටවල ද අනුමැතිය ලබා ගැනීමට සැලසුම් කර තිබෙනවා.
එක්සත් රාජධානිය අද (16) නිවේදනය කළේ වසන්තයේ සිට මිලියන 2.5 ක ජනතාවකට එන්නත ලබා දීම සදහා මොඩර්නා එන්නත මාත්‍රා මිලියන පහක් ලබා ගැනීමට අපේක්ෂා කරන බවයි. මෙහිදී ඉහළම ප්‍රමුුඛතාව ලැබෙන්නේ වැඩිහිටියන්ට බව එක්සත් රාජධානිය දැනටමත් නිවේදනය කර තිබෙනවා.
අප නොදන්නේ කුමක්ද?
‘එයට පිළිතුරු දීමට පෙර ස්වේච්ඡා සේවකයන් වැඩි කාලයක් අනුගමනය කළ යුතු බැවින් ප්‍රතිශක්තිය කොපමණ කාලයක් පවතිනු ඇත්දැයි අපි තවමත් නොදනිමු. වැඩිහිටි වයස් කාණ්ඩවල අයට එය යම් ආරක්ෂාවක් සපයන බවට ඉඟි ඇත. (ඔවුන් බොහෝ විට කොවිඩ් වෙතින් මියයාමේ අවදානමට ලක්ව ඇත,) නමුත් සම්පූර්ණ දත්ත නොමැත‘ මෝඩර්නා හි ප්‍රධාන වෛද්‍ය නිලධාරී වරයා බීබීසී ප්‍රවෘත්ති සේවයට පැවසුවා.
සැක්ස් මහතා බීබීසීයට පවසා සිටියේ ඔවුන්ගේ දත්ත වලට අනුව වයස්ගත වීමත් සමඟ එන්නත ඵලදායී බව අඩුවන බවක් නිරීක්ෂණය නොවූ බවයි.
‘මෙම එන්නත මගින් මිනිසුන් දැඩි ලෙස රෝගාතුර වීම නවත්වයිද, නැතහොත් එය වෛරසය පැතිරීම නතර කරයිද යන්න ගැන මේ දක්වා දත්ත නැහැ. මෙම සියලු ප්‍රශ්න කිරීටක වෛරස් එන්නතක් භාවිතා කරන ආකාරය කෙරෙහි බලපායි‘ සැක්ස් බීබීසී ප්‍රවෘත්ති සේවයට පැවසුවා.
අතුරු ආබාධ තිබේද?
සැලකිය යුතු ආරක්ෂිත ගැටළු කිසිවක් වාර්තා වී නැත. ඇත්ත කතාව නම් ඔබ නිතර භාවිත කරන පැරසිටමෝල් ඇතුළු කිසිවක් 100% ආරක්ෂිත නොවේ.
සමහර රෝගීන්ට එන්නත් කිරීමෙන් පසු කෙටි කාලීන තෙහෙට්ටුව, හිසරදය සහ වේදනාව වාර්තා විය.
ලන්ඩනයේ ඉම්පීරියල් කොලේජ් හි මහාචාර්ය පීටර් ඔපෙන්ෂෝ පැවසුවේ “මෙම ප්‍රතිඵල එන්නතකින් ක්‍රියාකරමින් හොඳ ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාරයක් ලබා දෙනු ඇත‘
මෙය ෆයිසර් එන්නත හා සැසඳෙන්නේ කෙසේද?
ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාරයක් ඇති කිරීම සඳහා එන්නත් දෙකම වෛරසයේ ජාන කේතයේ කොටසක් එන්නත් කිරීමේ එකම ප්‍රවේශය භාවිතා කරයි. අප මෙතෙක් දැක ඇති මූලික දත්ත බෙහෙවින් සමාන ය – ෆයිසර් / බයෝ එන්ටෙක් එන්නත සඳහා 90% ක් සහ මෝඩර්නා සඳහා 95% ක් පමණ ආරක්ෂාව සැලසේ. කෙසේ වෙතත්, අත්හදා බැලීම් දෙකම තවමත් සිදුවෙමින් පවතින අතර අවසාන සංඛ්‍යා වෙනස් විය හැකිය.
මෝඩනාගේ එන්නත Moderna’s vaccine ඍණ 20C හි මාස හයක් දක්වා ස්ථාවරව පවතින බැවින් ගබඩා කිරීම පහසු බව පෙනේ. එය මාසයක් දක්වා සම්මත ශීතකරණයේ තබා ගත හැකිය.
ෆයිසර් එන්නතට (Pfizer’s vaccine) සෘණ 75C පමණ අධික සීතල ගබඩා කිරීමක් අවශ්‍ය වන නමුත් එය දින පහක් ශීතකරණයේ තබා ගත හැකිය.
රුසියාවේ සංවර්ධනය කරන ලද ස්පුට්නික් වී එන්නත (Sputnik V vaccine) 92% ක් ඵලදායී බව අඟවන ඉතා මුල් දත්ත ද නිකුත් කර තිබේ .
එය ක්‍රියාත්මක වන්නේ කෙසේද?
මෝඩර්නා විසින් “ආර්එන්ඒ එන්නතක් RNA vaccine නිපදවා ඇත. එයින් අදහස් කරන්නේ කොරෝනා වයිරසයේ ජාන කේතයේ කොටසක් ශරීරයට එන්නත් කිරීමයි.
මෙය වෛරස් ප්‍රෝටීන සෑදීමට පටන් ගනී, නමුත් ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට පහර දීමට පුහුණු කිරීමට ප්‍රමාණවත් වන සමස්ත වෛරසය නොවේ.
ප්‍රතිදේහ දෙකම සෑදීමට එය ශරීරය පුහුණු කළ යුතුය. (ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ තවත් කොටසක් ටී-සෛලT-cells ලෙස හැඳින්වේ)
කොවිඩ් අවසන් වන්නේ කවදාද?
සතියක කාලයක් තුළ, ෆයිසර්, මෝඩර්නා සහ රුසියාවෙන් ලැබුණු ධනාත්මක ප්‍රතිඵල මගින් වසංගතය අවසන් කිරීමේ අවස්ථාව වෙනස් කර ඇත.
පළමු ප්‍රතිඵල වලට පෙර කථාව 50% ක ආරක්ෂාවක් ලබා දෙන එන්නතක් ගැන විය. එම අපේක්ෂාවන් දැන් 95% දක්වා ඉහළට පැමිණ ඇත. දැන් එන්නත ලබා ගත හැකි ඒවා පමණක් නොව, ඒවා ප්‍රබල බව පෙනේ.
මේ දක්වා ඇති දත්ත මගින් සංවර්ධනයේ අනෙක් එන්නත් ද සාර්ථක වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන නමුත් දැන් එක් අභියෝගයක් අවසානය කරා ළඟා වෙත්ම, තවත් එකක් ආරම්භ වේ. ඒ ලොව පුරා බිලියන සංඛ්‍යාත ජනයාට එන්නත ලබා දීමේ බෙදා හැරීමේ හා ගබඩා කිරීමේ හැකියාවයි.
සමහර ප්‍රවීණයන් ලබන වසන්ත ඍතුව වන විට සියල්ල ආරම්භ කළ හැකි බව විශ්වස කරන අතර තවත් සමහරුන් පවසන්නේ එය ශීත ඍතුව දක්වා දිගු විය හැකි බවයි. වඩාත් ඍණාත්මකවාදීන් සිතන්නේ එය තවත් බොහෝ කල්ගත වන ප්‍රයත්නයක් බවයි. පිළිතුර රඳා පවතින්නේ රටවල්වලට මෙම “කුප්පියක බලාපොරොත්තුව -hope in a vial ” මිනිසුන්ගේ අත්වලට කෙතරම් ඉක්මනින් ලබා ගත හැකිද යන්න මතය.
එහි ප්‍රතික්‍රියාව කුමක්ද?
“මොඩර්නා වෙතින් ලැබෙන මෙම පුවත අතිශයින්ම සිත් ඇදගන්නා සුළු වන අතර ඉදිරි මාස කිහිපය තුළ අපට හොඳ එන්නත් තෝරා ගත හැකිය යන ශුභවාදී බලාපොරොත්තුව සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ නංවයි” යනුවෙන් ලන්ඩනයේ ඉම්පීරියල් විද්‍යාලයේ මහාචාර්ය පීටර් ඔපෙන්ෂෝ පැවසීය.
“අපට වඩා සම්පූර්ණ තොරතුරු අවශ්‍යයි. නමුත් මෙම නිවේදනය සුභවාදී හැඟීමක් ඇති කරයි.”මහාචාර්ය පීටර් ඔපෙන්ෂෝ පැවසීය.
වසංගත සූදානම නවෝත්පාදන සඳහා වන සන්ධානයේ ප්‍රධානී ආචාර්ය රිචඩ් හැට්චෙට් මෙසේ පැවසීය: “නූතන ප්‍රතිඵල අප බලාපොරොත්තු වූ තරම් හොඳ වන අතර සහ අපව තව දුරටත් ධෛර්යමත් කරයි.”
2020 නොවැම්බර් 16 වැනි දින බී.බී.සී වාර්තාවකි – සැකසුම – තීක්ෂණ වෙළෙන්එගොඩ
