සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය මගින් මෙරටට ගෙන්වූ ගැබිනි මව්වරුන්ට ලබාදෙන පෝලික් අම්ලය ඖෂධයේ සිට ඖෂධ වැඩි ප්රමාණයක් බාල ඖෂධ බවට විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව විසින් නිකුත් කළ නවතම වාර්තාවකින් හෙළිවී ඇතැයි රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමය පවසයි.
රජයේ සමස්ත වියදමෙන් සියයට 1.4ක් හෙවත් රුපියල් මිලියන 27,527ක් වැය කර ඇත්තේ වෛද්‍ය සැපයුම් අංශයට ඖෂධ මිලදී ගැනීමට බවද ඊයේ (27) රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගම් මූලස්ථානයේ පැවැති මාධ්‍ය හමුවකදී එහි ලේකම් වෛද්‍ය හරිත අලූත්ගේ මහතා පැවසීය.
වැඩිදුරටත් අදහස් දැක්වූ අලූත්ගේ මහතා මෙසේද කීය.
සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ වෛද්‍ය සැපයීම් අංශය විසින් සිදු කරනු ලබන වෛද්‍ය සැපයීම් මිලදී ගැනීම් හා සැපයීමේ ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ විශේෂ විගණන වාර්තාවක් විගණකාධිපතිවරයා විසින් මෑතකදී එලි දක්වන ලදී.
එම වාර්තාවට අනුව පසුගිය වසර ගණනාව තුල රජයේ සමස්ථ වියදමෙන් 1.4% වැය කර ඇත්තේ වෛද්‍ය සැපයීම් සදහාය. එනම් වාර්ෂිකව රුපියල් මිලියන 27,527ක් වැනි දැවැන්ත මුදලක් වෛද්‍ය සැපයීම් සඳහා වෙන් කර ඇත. ඒ අනුව මහජන මුදල් මෙතරම් විශාල ප්රමාණයක් අක්‍රමිකතාවන්ගෙන් තොරව නිසි ලෙස කලමණාකරනය වීම ඉතා වැදගත් බව පැහැදිලිය.
කෙසේ නමුත් විගණන වාර්තාව පෙන්වා දෙන්නේ සිදුව ඇති මහා පරිමාණ අක්‍රමිකතාවයන් ගණනාවකි.
ඒ අනුව,
1. ඖෂධ මිලදී ගැනීම සඳහා සකස් කර ඇති ක්‍රියාකාරි සැලැස්මට පටහැනිව අත්තනෝමතික ලෙස ඖෂධ මිලදී ගෙන තිබුණි.
2. අලුතින් ඖෂධ ලියාපදිංචි කිරීම අසාමාන්‍ය ලෙස පසුගිය වසර කිහිපය තුල ඉහල ගොස් තිබුණි. එක් වසරක් තුල අලුත් ඖෂධ 3000 කට ආසන්න ගණනක් අලුත් සමාගම් හරහා ලියාපදිංචි කර තිබුණි. අනවශ්‍ය ලෙස මෙලෙසින් ලියාපදිංචිය ලබාදීම හරහා අක්‍රමිකතාවයන්ට හා වංචනික ගනුදෙනු වලට ඉඩ විවර වන බව පැහැදිලිය.
3. ඖෂධ නිසි පරිදි ඇස්තමේන්තු ගත නොකර තරගකාරිත්වයෙන් බැහැරව මිල ගණන් නොකැදවා අධික මිලකට දේශීයව මිලදී ගැනීම් අවස්ථා ගණනාවක් විගණන වාර්තාව පෙන්වා දෙයි. (උදා- අවස්ථා 243 කදී රු. මිලියන 168 ක් වැය කර තිබුණි).
4. ඖෂධ හිගයක් නිර්මාණය වීම සඳහා පරිසරය සකස් කර හදිසි මිලදී ගැනීම් ලෙස එම ඖෂධ තරගකාරිත්වයෙන් තොරව මිලදී ගෙන තිබුණි.
2015 වර්ෂයේ රුපියල් මිලියන 4310/- (සමස්ථ මිලදී ගැනීම් වලින් 13.6%)
2016 වර්ෂයේ රුපියල් මිලියන 4065/- (සමස්ථ මිලදිි ගැනීම් වලින් 10.6%)
5. කොන්ත්‍රාත්තුව දීර්ඝ නොකිරීම සඳහා නිර්දේශ කර තිබූ සමාගම් වලින්ම එම නිර්දේශ නොතකා හදිසි මිලදී ගැනීම් වලට මුවා වෙමින් මිලදී ගැනීම් සිදු කර තිබුණි. (උදා. රබර් අත්වැසුම්)
6. ඖෂධ මිලදී ගැනීම් පාලනයේ දුර්වලතා ගණනාවක් හෙලිදරව් වී ඇත. ඒ හරහා තත්ත්වය පිළිබඳ තහවුරුවක්් නොමැති ඖෂධ ගණනාවක් වාර්ෂිකව රට තුලට පැමිණ තිබුණි. විගණන වාර්තාව පෙන්වා දෙන්නේ ඒ හරහා රෝගීන්ට වු හානිය මැනිය නොහැකි බවයි.
7. තත්ත්වයෙන් බාල බව තහවුරු වූ ඖෂධ තොග භාවිිතයෙන් ඉවත් කිරීමට ක්‍රියාමාර්ග ගන්නා මොහොත වන විට එම මුලු තොගයම හෝ ඉන් 80% – 90% ක් පමණ රෝගින් විසින් භාවිතා කර තිබුණ අවස්ථාද තිබුණි. ඒ අතරට ප්‍රතිජීවක ඖෂධ, දියවැඩියා ඖෂධ, අපස්මාර රෝගින්ට ලබාදෙන ඖෂධ, පැපොල රෝගින්ට ලබාදෙන ඖෂධ, ගර්භනි මාතාවන්ට ලබාදෙන ඖෂධ ඇතුලත් විය.
8. මිලදී ගන්නා ඖෂධ තත්ත්ව පරික්ෂා කිරීම සඳහා නිසි රසායනාගාර පහසුකම් නොමැති බව විගණන වාර්තාවේ විශේෂයෙන් පෙන්වා දෙයි.
රාජිත සේනාරත්න ඇමතිවරයා වසර ගණනාවක සිට ප්‍රකාශ කල මීට අදාල කිසිවක් ඉටු නොවී ඇති බව විගණන වාර්තාවෙන් හෙලි වෙයි.
2015 වර්ෂයේ ඉවත් කල ඖෂධ වල වටිනාකම රු. මිලියන 234/-
2016 වර්ෂයේ ඉවත් කල ඖෂධ වල වටිනාකම රු. මිලියන 602/-
2015 ට සාපේක්ෂව 2016 එම අගය 158% කින් ඉහල ගොස් ඇත.
9. තත්ත්වයෙන් බාල ඖෂධ සැපයුම්කරුවන් තහනම් කල යුතු වූවත් එසේ නොකර නැවතත් එම සැපයුම්කරුවන්ට එකම ඖෂධය සඳහා ඇණවුම් ප්‍රදානය කර තිබුණි.
10. ඇස් වැනි සියුම් ඉන්ද්‍රියන්ට යොදන ඖෂධ, වකුගඩු රෝග, සිසේරියන් සැත්කම් සඳහා ගන්නා වූ ඖෂධ ගණනාවන් නිසි උෂ්ණත්වයට ගබඩා කර නොතිබිණි. (ඖෂධ වර්ග 23 ක් – වටිනාකම රු. මිලියන 104/- ක් ).
11. වෛද්‍ය සැපයුම් බහාලුම් වල රාජ්‍ය ලාංජනය මුද්‍රණය කර තිබීම ඇණවුම් කොන්දේසියක් වූවත් එලෙස මුද්‍රණය කර නොතිබූ රුපියල් මිලියන 97.6 ක් වටිනා ඖෂධ හදුනා ගන්නා ලදී. ඖෂධ අවභාවිතය කරිීම සඳහා මෙයින් ඉඩ කඩ විවර වෙයි.
12. කිසිදු ඖෂධයක ආරක්ෂිත තොග පවත්වා ගැනීම සිදුකර නොතිබුණි. මේ හරහා හිතාමතාම හදිසි ඖෂධ මිලදී ගැනීම් වලට දොරටු විවර කර තිබුණි.
2015 සිට 2017 දක්වා දක්වා කාලය තුල කල් ඉකුත්වීම නිසා භාවිතයෙන් ඉවත් කල ඖෂධ වල වටිනාකම රුපියල් මිලියන 1122 කි. වෛද්‍ය සැපයුම් කල් ඉකුත්වීමට ආසන්නව තිබියදී මිලට ගැනීම මේ සඳහා ප්‍රධාන හේතුවක් විය.
13. සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ ගිණුම් හා ඖෂධ සංස්ථාවේ ගිණුම් අතර බරපතල නොගැලපීම් විගණන වාර්ථාව හදුනාගෙන ඇත. (වෙනස රුපියල් මිලියන 159 කට අධිකය). එනම් සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයෙන් ඖෂධ සංස්ථාවට ගෙවීමට නියමිත බවට සටහන් වූ මුදලට වඩා වැඩි මුදලක් තමන්ට ලැබිය යුතු බව ඖෂධ සංස්ථාව සටහන් කර ඇත.
එම විගණන වාර්තාව මගින් තත්ත්වය නිවැරදි කිරීම සඳහා වූ නිර්දේශ 47 ක් සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයට ඉදිරිපත් කර ඇත. එමෙන්ම ප්‍රධාන නිගමන 6 ක් එම වාර්තාවේ ඉදිරිපත් කර ඇත.
මේ වන විටත් විශේෂ ජනාධිපති විමර්ෂණ කොමිෂන් සභාව තුලද රාජිත සේනාරත්න මහතාගේ නායකත්වයෙන් ක්‍රියාත්මක සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ දූෂිත ගනු දෙනු පිළිබඳ විශේෂ විමර්ෂණ ගණනාවක් ආරම්භ වී ඇත.
රාජිත ඇමතිවරයා විසින් රෝගින් වෙනුවෙන් කිඹුල් කදුලු හෙලමින් සිදු කර ඇති ප්‍රකාශ වල සැගවුණු කතාව ජනාධිපති විමර්ෂණ කොමිෂන් සභාව තුල මෙන්ම විගණකාධිවරයාගේ වාර්තාව හරහාද එලියට පැමිණ ඇත.
ඒ අනුව විගණන වාර්තාවට අනුව ක්‍රියාත්මක වීමද, ඇමතිවරයා ප්‍රමුඛ වගකිවයුත්තන්ට නිසි දඩුවම් ලබා දීමද අත්‍යාවශ්‍ය කරුණකි.
මේ පිළිබඳව අතිගරු ජනාධිපතිතුමාගේ අවධානය යොමු කරවීම සඳහා රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරින්ගේ සංගමය විසින් කටයුතු කෙරෙනු ඇත.
